Ο Καρκίνος του µαστού είναι µία ανεξέλεγκτη - όχι φυσιολογική ανάπτυξη- των κυττάρων του µαζικού αδένα. Με την πάροδο του χρόνου, καρκινικά κύτταρα διηθούν τον υγιή µαστό και στη συνέχεια, µετακινούνται προς τους µασχαλιαίους λεµφαδένες. Ακολούθως, σταδιακά µεταφέρονται σε άλλα µέρη του σώµατος, όπου εγκαθίστανται και αναπτύσσουν αυτό που ονοµάζεται «µετάσταση».
Ο καρκίνος του µαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος που εκδηλώνεται στις γυναίκες και αντιπροσωπεύει σχεδόν το 30% από όλους τους κακοήθεις όγκους. Περίπου µισό εκατοµµύριο γυναίκες παθαίνουν κάθε χρόνο καρκίνο του µαστού στην Ευρώπη και από αυτές περίπου 5.000 είναι Ελληνίδες.
Καρκίνος του µαστού µπορεί να εµφανιστεί και στους άνδρες, η πιθανότητα όµως είναι πολύ µικρή. Σε κάθε 100 γυναίκες µε καρκίνο του µαστού αντιστοιχεί 1 άνδρας. Γιαυτό και δε συστήνεται προληπτικός έλεγχος στους άνδρες, όταν όµως παρατηρήσουν κάποιο ογκίδιο ή σκληρία στην περιοχή του µαστού, θα πρέπει να εξεταστούν από χειρουργό µαστού.
Πράγµατι, υπάρχουν παράγοντες που συνδέονται µε τον καρκίνο του µαστού. Ορισµένοι από αυτούς, όπως είναι το φύλο (γυναίκα), η ηλικία, το θετικό οικογενειακό ιστορικό (κυρίως µητέρα ή αδελφή µε καρκίνο µαστού) και το κληρονοµικό ιστορικό δεν µπορούν να αλλάξουν. Ωστόσο, κάποιοι άλλοι, όπως είναι η έλλειψη άσκησης, το υπερβολικό βάρος, το κάπνισµα, η υπερβολική χρήση αλκοόλ και η µακροχρόνια χρήση ορµονών µετά την εµµηνόπαυση, µπορούν να τροποποιηθούν και να µειώσουν τον κίνδυνο µίας γυναίκας να αναπτύξει καρκίνο στο µαστό της.
Στον κληρονοµικό καρκίνο του µαστού, έχουµε εντοπίσει γονίδια (BRCA1&2), τα οποία ευθύνονται για την εµφάνισή του. Η ύπαρξη µίας βλάβης (µετάλλαξη) σε ένα τέτοιο γονίδιο, αυξάνει πάρα πολύ την πιθανότητα εµφάνισης της νόσου που φθάνει περίπου στο 75-80% κατά τη διάρκεια της ζωής της γυναίκας, ενώ συγχρόνως συνοδεύεται από υψηλή πιθανότητα, περίπου 50-60%, εµφάνισης καρκίνου των ωοθηκών. Ο κληρονοµικός, όµως, καρκίνος, αποτελεί µικρό ποσοστό των καρκίνων του µαστού. Σε 100 γυναίκες µε καρκίνο του µαστού, ο κληρονοµικός καρκίνος ευθύνεται για την προσβολή 5-7 γυναικών.
Στον κληρονοµικό καρκίνο του µαστού, έχουµε εντοπίσει γονίδια (BRCA1&2), τα οποία ευθύνονται για την
εµφάνισή του. Η ύπαρξη µίας βλάβης (µετάλλαξη) σε ένα τέτοιο γονίδιο, αυξάνει πάρα πολύ την
πιθανότητα εµφάνισης της νόσου που φθάνει περίπου στο 75-80% κατά τη διάρκεια της ζωής της γυναίκας,
ενώ συγχρόνως συνοδεύεται από υψηλή πιθανότητα, περίπου 50-60%, εµφάνισης καρκίνου των ωοθηκών. Ο
κληρονοµικός, όµως, καρκίνος, αποτελεί µικρό ποσοστό των καρκίνων του µαστού. Σε 100 γυναίκες µε
καρκίνο του µαστού, ο κληρονοµικός καρκίνος ευθύνεται για την προσβολή 5-7 γυναικών.
Ο έλεγχος για κληρονοµικότητα δε συστήνεται γενικά, παρά µόνο σε γυναίκες µε ισχυρό ιστορικό
καρκίνου µαστού στην οικογένειά τους και συνεπώς υψηλή πιθανότητα κληρονοµικότητας (π.χ. εµφάνιση σε
τουλάχιστον δύο ή περισσότερες συγγενείς, εµφάνιση καρκίνου σε νεαρή ηλικία ή εµφάνιση στην ίδια
οικογένεια καρκίνου µαστού και ωοθηκών). Είναι όµως σηµαντικό να ξέρουµε ότι, ακόµη και αν τα
γενετικά τεστ αποδειχθούν αρνητικά, η γυναίκα θα πρέπει να συνεχίζει τους προληπτικούς ελέγχους
κανονικά. Απλώς, έχει αποκλείσει το µικρό ποσοστό του «κληρονοµικού καρκίνου», ενώ εξακολουθεί να
κινδυνεύει από τον «τυχαίο» καρκίνο του µαστού. Άρα, θα πρέπει να συνεχίσει κανονικά το προληπτικό
έλεγχο των µαστών της.
Ο καρκίνος του µαστού µπορεί να εµφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Η πιθανότητα εµφάνισής του σε νέες γυναίκες ηλικίας κάτω των 40 ετών είναι µικρή, ενώ αυξάνεται όσο αυξάνεται και η ηλικία της γυναίκας. Μία γυναίκα 80 ετών παρουσιάζει πενταπλάσιο κίνδυνο εµφάνισης της νόσου συγκριτικά µε µία γυναίκα 50 ετών.
Η Μαστογραφία είναι το πιο σηµαντικό εργαλείο για την ανίχνευση του καρκίνου του µαστού. Κάθε γυναίκα, που έχει ένα µέσο κίνδυνο καρκίνου του µαστού, θα πρέπει να κάνει ετήσια µαστογραφία αρχίζοντας στην ηλικία των 40 ετών. Γυναίκες «υψηλού κινδύνου» µπορεί να ενηµερωθούν από το γιατρό τους για πιο εντατική παρακολούθηση, που θα µπορούσε να περιλαµβάνει επιπρόσθετα και υπερηχογράφηµα ή MRI (µαγνητική µαστογραφία). Η κλινική εξέταση των µαστών από έναν ειδικό του µαστού είναι επίσης πολύ σηµαντική και θα πρέπει πάντοτε να γίνεται µαζί µε τις µαστογραφίες. Όσον αφορά τις νεότερες γυναίκες, οι οποίες διατρέχουν χαµηλότερο κίνδυνο λόγω ηλικίας, θα πρέπει να κάνουν τη κλινική εξέταση των µαστών τους µέσα στους περιοδικούς ελέγχους της υγείας τους (check up), κατά προτίµηση κάθε 2-3 χρόνια.
Στα αρχικά στάδια, ο καρκίνος του µαστού δεν παρουσιάζει σηµάδια ή συµπτώµατα και ανιχνεύεται µόνο µε τη µαστογραφία. Αργότερα, µπορεί να εµφανιστεί ένα ψηλαφητό µόρφωµα στο µαστό (όγκος), καθήλωση (τράβηγµα) του δέρµατος ή της θηλής του µαστού (εισολκή θηλής). Αν η γυναίκα δε δώσει σηµασία στα παραπάνω, τότε µπορεί να εµφανισθούν σηµάδια προχωρηµένης νόσου, όπως θερµός και ερυθρός µαστός (φλεγµονώδης καρκίνος), πόνοι στα οστά, µεγάλη διόγκωση (block) των λεµφαδένων στη µασχάλη.
Η εύρεση ενός καρκίνου του µαστού µικρού µεγέθους (π.χ. < 1 εκ.) κατά τη διάρκεια µίας µαστογραφίας, θα µπορούσε να έχει πολλά πλεονεκτήµατα. Η χειρουργική θεραπεία ενός µικρού µεγέθους όγκου συνήθως δεν απαιτεί µαστεκτοµή και η αφαίρεση των λεµφαδένων της µασχάλης µπορεί να αποφευχθεί µε την εκτέλεση µόνον της τεχνικής της βιοψίας του φρουρού λεµφαδένα, που δεν έχει επιπτώσεις στο χέρι. Το πιο σηµαντικό όµως είναι ότι η πρόγνωση της ασθενούς είναι εξαιρετική (πολύ χαµηλός κίνδυνος µετάστασης) και µερικές φορές η θεραπεία είναι 100% (περιπτώσεις DCIS – µη διηθητικού καρκίνου).